Köpeğime Kemik Verebilir miyim?
Köpeğime Kemik Verebilir miyim?
Uzun zamandır cevap vermem istenen meşhur soruya geldik. Sorunun cevabı çoğu kişiye göre değişecektir ama gelin birlikte bir mantık deneyi yapalım olur mu?
Çocukken hiç yumurta kırmaca oynar mıydınız? İki yumurta tokuşturulur ve kırılan yumurtanın sahibi kaybeder. Burada da aslında durum aynı. Çoğunlukla kemik kırılsa da arada bir dişlerin de kırıldığı da oluyor. En çok kanal tedavisi yaptığımız vakalar kemik verilen hastalar maalesef. Bu kumarı oynamanın ne gereği var bilmiyorum ama sanırım “köpek kemik kemirir” algısı da burada çok önemli.
Bilim Ne Diyor?
Mohs sertlik skalası adı verilen bir mineral sertlik skalası vardır. Bu skaladaki en düşük değer olan 0da talk en yumuşak mineraldir, en sert derece olan 10da da elmas bulunur. Diş ve kemiğin sertlik derecesi ise 5 civarında olup birbirine çok yakındır. Yani kırılganlıkları birbirlerine tehlikeli derecede yakındır.
Neden Köpekler Kemik Kemirir Algısı Var Peki?
Maalesef kemik kemiren köpek imgesi hepimizin aklına izlediğimiz çizgi filmlerle girdi. Henüz doğru kedi köpek bakımı nedir belli değilken ev artıklarıyla beslenen kedi ve köpeklerimize o dönemde ne arttıysa o veriliyordu. Ağzında kemikle dolaşan köpeği kim canlandıramaz ki? Aynı şekilde kedilere süt verilmesi de böyle bir misenformasyon sanıyorum. Sosyologlar incelesin biz konumuza dönelim.
Gelelim karnivor beslenmesinde kemiğin yerine. Kurtun evcilleşmesi sonucu hayatımıza dahil olan köpeklerin ağız ve diş yapıları makas gibi et parçalamaya ve kesmeye yöneliktir. Sırtlan gibi leşçi ve fırsatçıların dişleri incelendiğinde azılarında daha yassı yüzeylerin olduğu ve azı dişlerinin parçalamaya değil ezmeye ufalamaya odaklandığı gözlenecektir.
Köpeğin dişleri sivri ve piramidal yapıda olduğundan kendi sertlik derecesinde (mohs 5) veya üzerinde bir cisim (kafes, metal, taş vb) kemirdiğinde veya sürekli oynadığında, dişlerde aşınmalar, çatlamalar ve kırılmalar oluşması normaldir. Sert mineral yumuşak minerali aşındırır, fizik yalan söylemez…
Kırılan ya da aşınan dişin de iki tedavisi vardır 1. kanal tedavisi 2. çekim…
Destrüktif (yani yıkıcı) davranışlara sahip hastalarımız olmuyor değil, kafesini kemirenlerin dişlerinin distal (arka) yüzeylerinde aşınmaları sürekli görüyoruz. “Cage Chewer Syndrome” yazarak görsel aratabilirsiniz. Ancak suçlu kemik olduğu zaman en sık gördüğümüz lezyon “chip fracture” yani “cips kırıkları”. Cips gibi dişin yüzeyinden plaka halinde kısmi kopmalara verilen isimdir. Dişin siniri açığa çıkmasa bile dentin tübüllerden girecek patojenlerin lezyon yaratması zaman meselesi. Karnazial diş apselerinin oluşmasındaki en önemli neden hastaların destrüktif davranışları yani ağızlarını hatalı kullanmalarıdır.
Peki, hastamız kendi iradesiyle mi ağzını kötü kullanır? Hayır…
Biz nerede devreye girmeliyiz?
Kemik, taş, sopa vb. sert cisimlerle (tırnağınızdan sert cisimler kesinlikle zarar verir) oynamasına ve yalnız kalmasına izin vermeyerek.
Sert dokuların sert dokulara verebileceği zararı konuştuk ve sanırım hemfikiriz.
Gelelim kemik ve diğer sert cisimlerin yumuşak dokulara verebilecekleri zararlara:
-dudaktan anüse kadar sindirim sisteminin her yerinde zarar oluşturabilir. Midesi delinen barsağı tıkanan vakaları çok sık görüyoruz. Her seferinde olmaz ama bir sefer olması genellikle de son sefer olması anlamına gelebilir.
-dil, dişeti veya yutakta hayati sinir ve damarlar bulunuyor, hasta istemeden bu dokularda kalıcı hasarlar bırakabilir.
-salya bezlerinin kendisine veya kanallarına zarar vererek salya kistlerine neden olabilir.
Peki, kemik vermenin faydası yok mu? Yok efendim gerçekten üzgünüm, oyalansın köpek diye kemik verilmez. Kemik kemiren köpekle tırnak yiyen çocuk arasında pek az fark görüyorum. Köpeği aktif tutmak ve zihniyle bedenini yormak kemirme gibi alışkanlıkların önüne geçecektir. Boş köpek kemirir. 10 dakika hiçbir şey yapmadan durun bakalım neler yapmaya başlayacaksınız… Çok da farklı değiliz onlardan.
Kemik dişleri temizlemez mi yahu?
Lavabonuzu temizlediğiniz tozlu deterjan da temizler peki bu kullanabileceğimiz anlamına gelir mi? Tıbbın ilk kuramı daha fazla zarar vermemek üzerine kuruludur. Daha fazla zarar verecek bir tedbiri sadece çizgi film algısı yüzünden kabul etmek de hastaya iyi gelmeyecektir. Kemik dişleri temizler gibi görünse de asıl temiz kalması gereken diş ve dişetinin birleştiği noktada lezyonlar oluşmaya devam eder. Bizim istediğimiz tüm dişlerin gömüleceği oyuncaklar veya yemekler. Doğada nasılsa öyle… Ya yerken temizlenecek, ya da yemekten sonra temiz kalması sağlanacak.